House of Leaves - Mark Z. Danielewski (2000)

Ik kwam er niet doorheen.
De verschillende lijnen die de schrijver neerzette waren allen zeer boeiend, maar het constante switchen doorbreekt toch wel je ritme. En het was ook nog zo snikheet deze zomer.

Voorlopig lijkt het moment dus nog ongelukkig gekozen.

Ik vond het een geweldig boek, en ToNe als ik jou was zou ik het echt nog een kans geven. Als je eenmaal door het boek gegrepen bent, en geloof me dat doet 't, dan kan je hem niet meer wegleggen. Sommige 'informatieve' hoofdstukken lijken in het begin nogal zinloos maar ze helpen uiteindelijk mee om de leeservaring nog intenser te maken.

Het boek kent slechts 450 voetnoten, een index van meer dan 40 pagina's, en een appendix van meer dan 100 pagina's.

Toch eens een keer herlezen, een van de meest opmerkelijkste werken van de laatste jaren.

Ik heb het boek sinds vandaag in handen en ik kijk er echt naar uit om erin te beginnen. Ik heb De Walvisteen brieven (die apart uitgegeven waren) al gelezen en mijn verwachtingen zijn vrij hoog. Spijtig genoeg zijn het zo meteen examens en ik ga dus proberen er af te blijven want het zou niet de eerste keer dat ik boeken lees in plaats van te leren op de avond voor mijn examen. Ik kijk er in ieder geval naar uit!

Ik ben er dus toch maar al in begonnen en het boek is anders dan alle boeken die ik ooit gelezen heb. De opbouw, de voetnoten, ... . Op momenten gaat het boek op iets in en is de link met het verhaal maar zeer vaag. Eigenlijk is het voor mij nog steeds vaag wat het verhaal juist is. Zeer bizar allemaal, maar het heeft mij in iedergeval gegrepen en gefascineert.

Ik heb hem zojuist in de trein uitgelezen (geen idee wat mijn medereizigers dachten toen ik het boek op momenten ondersteboven moest houden) en ik moet het eigenlijk op een manier nog verwerken. Danielewski heeft dit boek in ieder geval op een originele manier gebracht en heeft er echt een 'ervaring' van gemaakt, er is ook duidelijk veel werk in het boek geslopen en de voetnoten zijn soms hilarisch/belachelijk. Het hoogtepunt van de roman zit trouwens vanachter in de bijlage, brieven gestuurt door een moeder in een psychiatrische instelling (deze brieven zijn ook, terecht, apart uitgegeven), deze brieven zijn zeer aangrijpend en op momenten ook misleidend. Prachtig!

Het boek heeft mij werkelijk gegrepen en ik heb zeer veel zin het helemaal opnieuw te lezen. Ik heb echt het gevoel dat ik een paar cruciale details in de eerste lezing heb gemist.
Een voorlopige 4,0*!

Ik

Dat zijn toch de Walvisteen brieven? Die waren voor mij de reden om House of Leaves niet te gaan lezen. Interessantdoenerij van een Danielewski die laat zien eerder typograaf te zijn dan schrijver.

Voeg alsjeblieft toe, kan ik de 1-sterrenfunctie ook eens gebruiken.

Ik had die bepaalde brieven ook eerst apart gelezen en toen hadden ze me niet zo gegrepen maar gedurende het verhaal worden de brieven in een kader geplaatst (hoewel het kader uiteindelijk, naar mijn idee, meer vragen over de brieven opriep dan er oorspronkelijk waren) die de brieven voor mij toch nóg wat interessanter maakten. Hoewel het natuurlijk 'interessantdoenerij ís en blijft, maar wel leuke interessantdoenerij!

Ik denk trouwens niet dat het relevant is om die walvisteen brieven nog eens apart toe te voegen. Uiteindelijk is het maar een fractie van de werkelijke roman, en men zou ook nog overstelpt worden met apart uitgegeven stukken van vele andere auteurs (zoals De Grootinquisiteur van Dostojevski (uit de Gebroeders), 'Het Wereldtijdschrift' van Elsschot, ...)

Fantastisch, op aanraden van mijn boekhandelaar gekocht en echt het meest bijzondere boek dat ik de afgelopen jaren heb gelezen. Moet binnenkort maar eens tijd maken om er nog eens in te beginnen want ik heb het gevoel dat je bij iedere leesbeurt andere dingen zult ontdekken.

Briljant.
Dit zijn de verhalen die je hart sneller doen kloppen.

Als ik tijd had las ik het nog een keer. Bizar, diep en experimenteel.

ben het nu aan het lezen en ben diep onder de indruk. De drang om hem nu al 5* te geven is dan ook heel groot. Geweldige schrijfstijl, soms prachtige voetnoten, leuke gedachten over tijd en ruimte en een sterk verhaal. Wat wil een mens nou nog meer.

Kennelijk toch een iets betere schrijfstijl.

Ik ben nog steeds diep onder de indruk van House of Leaves. De manier waarop de gebeurtenissen uit het verhaal worden overgebracht door de text, is niets minder dan geniaal. Ook best geinig om de "Blair Witch aanpak" in een boek terug te vinden. Sterke ideeen die ook nog eens goed zijn uitgewerkt. Dit is nou zo'n boek dat verder gaat dan "slechts" een verhaal, en met een ervaring komt.

Maar dat neemt niet weg dat het verhaal zelf ook prima in orde is. Hoe het huis in elkaar steekt en werkt, is interessant om te lezen. Op sommige momenten is het boek ook best spannend. Ook alle verschillende zijverhalen en verhalen in verhalen waren aangenaam. Die ook nog eens aangevuld worden door (soms) erg geinige voetnoten. Ook vond ik het erg leuk dat er quotes en verwijzingen naar echt alles en iedereen is. Jorge Luis Borges, Kon Ichikawa, The Simpsons, Douglas R. Hofstadter, Anton Chekov, John Milton en ga zo maar door. De appendix is tenslotte nog een kers op de taart.

Maar toch is het boek niet perfect. De schrijfstijl is niets speciaals. Niet de power van een Noon, de lolligheid van een Pratchett of de prachtige simpelheid van een Murakami. Op momenten is het daarom zelf wat aan de saaie kant. Danielewski heeft ideeen genoeg maar aan z'n schrijven moet hij toch nog een beetje werken.

Maar desondanks is dit toch een geweldig boek. Een die text laat zien als estetisch middel maar daarbij ook de communicatie kant niet verwaarloosd, knap. Ik moet dan ook maar gauw meer van Danielewski gaan lezen. Misschien dat z'n schrijfstijl er intussen wat op is vooruitgaan. Voor House of Leaves iniedergeval een dikke, vette:

4.5*

Boeiend boek in verschillende opzichten. De verschillende lagen in het verhaal vind ik werkelijk briljant. In feite is het een verhaal over een boek over een film. De structuur is verder indrukwekkend maar gaat op enkele momenten ook tegen staan. Niet alle voetnoten en topografische elementen zijn even boeiend en hier en daar ook vervelend. Ook zijn de karakters van sommige protagonisten, zoals de Navidson’s, niet echt goed uitgewerkt en ze spraken mij dan ook niet heel erg aan. Johnny Truant is daarentegen een juweel van een personage en hij vormt samen met de brieven van zijn moeder een belangrijke onderdeel van dit boek. Ik ben geen liefhebber van horror of gothic en ondanks het afwijkende karakter, in vergelijking met traditionele horror, ben ik niet heel erg onder de indruk van het verhaal. 3,5 voor de lef van Danielewski, Johhny Truant en de gelaagdheid van het boek.

Dit boek deed mij helemaal niets, ik werd bloednerveus van alle voetnoten en het verhaaltje was ronduit matig

Dit is de reden waarom je boeken leest!
Geniaal.
Blairwitch, maar dan nog spannender en nog waanzinniger.

Toch wel een heuse leeservaring dit boek. Het stuk 'The Davidson Record' van Zampano vind ik uitgesproken vindingrijk, spannend, goed opgebouwd met interessante personages, plotwendingen en bij momenten zelfs goed griezelig. De typografie vormt hier zeker een meerwaarde, en ook het uitvoerige notenapparaat helpt mee om een bepaalde sfeer op poten te zetten.
Maar hoe goed ik 'The Davidson Record' vind, zo slecht bevalt het commentaar van Johnny Truant me. Ik kan me nauwelijks een passage voor de geest halen waar de verwarde en junkie-achtige aanvullingen van Truant iets toevoegen aan het verhaal van Zampano. Hoofdstuk XXI, het dagboek van Truant, is zelfs dodelijk saai en het absolute dieptepunt binnen 'Het kaartenhuis' (daar waar je eigenlijk een climax zou verwachten). Het enige interessante omtrent Truant, vind ik De Walvissteen Brieven die een heuse mindfuck blijken te zijn.
Toch is deze kennismaking met Danielewski me zeer goed bevallen. Ik vreesde enigszins een boek te lezen van een schrijver die het vooral van de vormgeving en het bizarre zou moeten hebben, maar in 'Het Kaartenhuis' toont hij aan toch ook een heel getalenteerde schrijver te zijn.

(Leuk is ook het clipje 'Hey Pretty' van Danielewski's zus 'Poe', waarin Danielewski zelf een stuk uit 'Het Kaartenhuis' voorleest. En als je er musicmeter op naslaat, zie je dat haar debuut Haunted waarschijnlijk tout court vrij sterk leunt op dit boek).

sterker nog: in een van de vele versies van dit boek staat er een hexidecimale (geloof ik) code aan de binnenkant van de omslag die, omgezet in de juiste software, de eerste akkoorden van een nummer van Poe blijken te zijn...

Ik kom terug op dit boek, het heeft mijn lezen veranderd.

Toen ik er aan begon was ik er niet van overtuigd dat ik het boek uit zou lezen, maar naar mate je vordert wordt het interessanter; op sommige piunten dan. Het hele verhaal van Johnny Truant kan me gestolen geworden. Ik was totaal niet geinteresseerd in zijn seks en drugsverhalen, en al zijn teksten waren lang en saai, en hadden nauwelijks iets met de hoofdmoot uit te staan. Ook al die voetnoten, ingelaste kaders met opsommingen enz. hadden naar mijn idee weggelaten mogen worden.
Het verhaal op zich is niet nieuw, en een aantal dingen waren al eerder gedaan. Naast Blair Witch was het ondermeer een combinatie van De Kelder van Dean Koontz, Poltergeist en Rose Red, maar al met al toch fascinerend.

Op voorhand was ik nogal sceptisch over House of Leaves. Zo'n jonge Amerikaanse schrijver die natuurlijk weer denkt het wiel uit te moeten vinden, de pretentieuze opzet van dit debuut en de typografische flauwekul, en daarbij kwam nog dat ik reeds het apart uitgegeven De walvisteenbrieven had gelezen, dat, losstaand althans, mijns inziens helemaal niets te bieden heeft.

Ondanks dat het bovenstaande allemaal waar is moet ik toegeven dat ik me vergist heb. House of Leaves is een boeiend boek. Wat me vooral is meegevallen, is dat de kunstgrepen die Danielewski toepast (meestal) functioneel zijn. De hoofdlijn van het boek wordt gevormd door een man die een enorme, constant veranderende, lege ruimte ontdekte in zijn huis en daarvan een film heeft proberen te maken. Naarmate, in verschillende expedities, verder wordt doorgedrongen in dit mysterieuze, onmogelijke stelsel van gangen en zalen, past ook de typografie zich aan. Het boek volgt als het ware het huis, zo zelfs dat je zou kunnen zeggen dat het boek voor de lezer het huis is (en misschien ook wel andersom; het huis is het boek).
Danielewski weet daarnaast spanning toe te voegen door de uitgebreide, semi-wetenschappelijke notenlijst, die zorgt voor een zeker gevoel van echtheid. Verder wisselt hij het verhaal van het huis zelf af met een verhaallijn van iemand die min of meer het redigeerwerk doet van de aantekingen over het verhaal; oftewel het boek dat je uiteindelijk zit te lezen. Deze figuur is zo in de greep van de hele geschiedenis dat hij regelmatig de trekjes vertoont van zijn moeder die in een psychiatrische inrichting is overleden. Opnieuw wordt een extra vorm van 'echtheid' en spanning gecreeerd, niet in de laatste plaats omdat de ware spanningsboog, namelijk die van het verhaal over het huis zelf, opgerekt wordt.
Bij dit alles varieert Danielewksi ook nog eens enorm in de genres en verhaalstijlen die hij gebruikt. Oppervlakkige drugs- en seksverhalen, mysterie, theoretische verhandelingen over bijvoorbeeld architectonische akoestiek, interviews, dagboekfragmenten, gedichten, feitenlijsten, romantiek, het zit er allemaal in.

Op het gebied van sfeer en spanning zijn de bokkesprongen van Danielewski dus te begrijpen. Maar er is meer. Met name de franse filosoof Derrida lijkt door de pagina's heen te schemeren (zijn naam valt ook een keer of drie). Voor zover ik iets van diens ideeen over tekstinterpretatie en deconstructie heb begrepen is House of Leaves eigenlijk een praktijkvoorbeeld. Elke noot, de paginalange opsommingen, alle subplots, ze beinvloeden elkaar en kleuren de manier waarop je het boek interpreteert en ervaart. Daarom ook kan ik de tekstboxjes die als vensters door sommige pagina's heen lopen en opsommingen in de kantlijn in zekere zin waarderen, hoewel het hopeloos gekunsteld blijft natuurlijk.

En dat geldt voor het gehele boek. Hopeloos gekunsteld maar behoorlijk interessant. Veel zaken blijven me irriteren: de nutteloze appendixen, het codesysteem in de walvisteenbrieven, fotocollages, het drukken van het woord 'huis' in het blauw en niet te vergeten de ophemeling van Danielewski door zijn bewonderaars. Maar eerlijk is eerlijk: House of Leaves is een leeservaring en niet alleen dat, ook nog eens een boeiend en onderhoudend boek. Danielewski zou echter wel eens een one-hit wonder kunnen blijken te zijn.

"House of Leaves" is wel eens omschreven met de mooie Engelse term "mindfuck". Bij belezing van het boek (want een roman is het eigenlijk bijna niet meer) merk je wel dat een deel van de coïtus met je gedachten best meevalt, maar dat er net zo goed passages zijn waarin het boek wat vervelend wordt op een niet goede manier.

Zoals waarde eRCee al aangeeft spookt Derrida nogal door de roman: het idee van différance (dat zowel voor verschillen als uitstellen staat) komt bijvoorbeeld naar voren in de passage waarin Stephen King zegt dat de walvis van Ahab ook gewoon een walvis kan zijn: het huis laat zich niet interpreteren, de interpretatie wordt naar voren geschuift en uitgesteld tot het oneindige. En ook de lezer krijgt uiteindelijk geen sluitende interpretatie voorgeschoteld, zo eentje waar de formalisten dol op zouden zijn.

Het verschil komt natuurlijk al naar voren in het huis zelf: binnenkant en buitenkant verschillen; het huis is aan de binnenkant groter, wat natuurlijk in onze realiteit onmogelijk zou zijn (iets dergelijks heb ik wel eens bij de tv-serie van Nijntje gezien, maar soit, dat is Nijntje). Hier geven de tegenovergestelde zaken elkaar betekenis: een binnenkant zonder buitenkant bestaat niet, een buitenkant zonder binnenkant ook niet. Het volgende punt: zonder het verschil tussen binnenkant en buitenkant bestaat het verschil in grootte tussen die twee ook niet.

"House of Leaves", ongelukkig vertaald als "Het kaartenhuis" (de leaves zijn als het ware dezelfde leaves als Whitmans "Leaves of grass", pagina's), bouwt zo een huis van papier. Danielewski biedt een flink pak van Sjaalmans hier: vooruit en achteruit lezen, de appendix er bij pakken, een hoop (schijnbaar) nutteloze informatie: de lezer mag er zelf zijn verhaal uit afleiden, maar moet de interpretatie wel blijven uitstellen.

De typografische trucjes van het boek werken bij vlagen wel wonderbaarlijk goed: tijdens de scene in het doolhof wordt de tekst bijvoorbeeld erg "dik" en "mistig": in alle kieren van de pagina is informatie gestopt, al wordt er ook nutteloze informatie (specificaties van het huis etc.) gepresenteerd, al komt dat wel overeen met het deconstructiedenken en hun open plekken.

Het boek lijkt een soort weergave van het internet te gaan worden, bijvoorbeeld door "huis"/"house"/"maison"/"Hause"/etc. in blauw weer te geven (wie legt dan niet de associatie met hyperlinks op het internet?), door nadrukkelijk een paar keer naar het internet te verwijzen én door informatie niet in hapklare brokken te presenteren, maar fragmentarisch. Ook is al het aangebodene niet nuttig: je moet zelf maar kijken wat je kunt gebruiken en wat niet.

Er loopt wel het een en ander dood: het Minotaurus-verhaal wordt niet afgemaakt en lijkt geen duidelijke plek te krijgen in het geheel, sommige citaten lijken meer een demonstratie van eruditie te zijn dan dat ze echt een rol in het geheel vervullen. Dit frustreert en voelt onaf. Het zal Danielewski's opzet wel zijn geweest, maar het wringt allemaal nogal en het valt maar moeilijk goed te praten als lezer zijnde.

Uiteindelijk is dit het probleem van het boek: al is het een parodie op academisme, het is zelf ook vreselijk pretentieus. De drank & drugs-verhalen van Johnny (a la Chuck Palahniuk) worden er vrij willekeurig bijgepakt in voetnoten en detoneren nogal met de rest van het verhaal. Ook kan het ontbreken van een duidelijke verklaring nogal een onbevredigend gevoel geven. Een knap boek is het wel, maar eerder eentje om te bewonderen en je soms grondig aan te ergeren, dan eentje om echt in je hart te sluiten.

Een meesterwerk op eenzame hoogte en onnavolgbaar.

Interessante, vreemde leeservaring, al had ik het gevoel dat het ook in 200 pagina's had gekund.

Ik deel de mening van velen hierboven: Het hele verhaal over Truant werd voor mij nergens interessant, en bij vlagen vond ik het boek zwaar pretentieus (Serieus, drie, vier pagina's auteurs in een voetnoot? Snapte echt niet wat dat teweeg moest brengen). Toch is het verhaal over de Navidsons en het huis enorm griezelig en pakkend.

Blij dat ik het gelezen heb, maar zou het maar aan weinig kennissen aanraden. .

Bv. zo'n drie, vier pagina's auteurs in een voetnoot zit boordevol verstopte codes om te ontrafelen, die weer een extra dimensie aan het boek en verhaal geven. Het ding zit vol met puzzels, vooral in de voetnoten. Als je daar eenmaal induikt...ontdek je nog een heel nieuw boek, een heel labyrinth verstopt ín het boek.

Hmm, dat intrigeert me dan toch wel weer. Toch nog maar eens terugbladeren.

Ben zo'n 80 blz. ver. Opmerkelijk boek. Ik vraag me af of het stuk van Zampano los te lezen is. De voetnoten steken op den duur tegen, zeker omdat die Truant over de meest onzinnige dingen uitweidt in een soort proza dat ik eerder vermoeiend dan beeldend vind. Hierdoor haak ik telkens af na 5 blz. lezen en zo schiet het natuurlijk niet op. Het verhaal van de kamers en gangen is daarentegen interessant genoeg om het alsnog een kans te geven.

Iemand?

Het kan denk ik wel ja, maar ik zou het niet doen. Bij deze roman gaat het ook om de constructie (het boek is het huis) en om die op volle waarde te schatten heb je alle lagen wel nodig.

Heb je advies opgevolgd. Zit momenteel een heel eind verder in het boek, maar ik geraak er niet in. Alle voetnoten en bladspiegelspielerei leiden mij meer van het verhaal weg dan dat ze me meeslepen. Om een of andere reden werkt de zo geroemde totaalervaring niet op mij in. Ik blijf weliswaar volharden, want het verhaal van Navidson intrigeert daarvoor voldoende.

Ik bedoel ook weer niet dat je elk blokje moet uitspellen hoor, bijvoorbeeld die venstertjes die op een gegeven moment verschijnen zijn niet bedoeld om woord voor woord te lezen (denk ik) en dat geldt ook voor een deel van de voetnoten. Zoek je eigen weg in het huis, ahum, het boek, maar zonder nu echt delen compleet over te slaan zou mijn advies zijn. (En ik geef m'n mening direct voor een betere.)

House of Leaves heb ik gelezen omdat ik "eens iets anders wou", wat voor mij een horror verhaal betekende en dit boek werd her en der als "het griezeligste boek ooit" aangekondigd. Het werd een teleurstelling...

Want eerst en vooral: griezelig wordt het nergens. Dat neemt dan natuurlijk een groot deel van mijn verwachting weg en de lange aanloop naar het verhaal, gecombineerd met de Johnny Truant omweg, zorgt in deze eerder voor frustratie. Het is allemaal wat langdradig naar mijn gevoel. De opzet waarbij eerst wetenschappelijk wordt uitgelegd wat een echo is, om dan ermee aan te tonen dat het huis enorm is, was een leuke vondst. Maar ook daar: lang...

Iemand die dit boek mag, zal wellicht denken 'nou, dat is nu eenmaal de hele opzet. Het huis is het boek en het boek het huis, dus je moet door veel niets vooraleer je aan actie toekomt, als er al actie bestaat.' Maar een boek grandioos noemen omwille van de vorm, de metaforen en de verweving van 3 verhalen in één, is voor mij onvoldoende. Knap gedaan weliswaar, maar een boek heeft een verhaal nodig. En bij House of Leaves is dit flinterdun, tenzij je er zelf een verhaal bij verzint.

Positieve punten zijn de aantrekkingskracht, ik wou weten hoe het nu allemaal afloopt. En uiteraard de speciale manier waarop de tekst op de pagina's komt. Het heeft wel uitstaans met het verhaal, maar het blijft voor mij een "kijk eens, mama, zonder handen" gegeven. Kunst om de kunst.

Het is uiteindelijk een boek voor de liefhebbers, waartoe ik niet behoor. 2*