Gerard Reve. Kroniek van een Schuldig Leven 1: De Vroege Jaren 1923-1962 - Nop Maas (2009)

net begonnen in deze pil. heb er veel positieve verhalen over gehoord/gelezen. ben benieuwd!

Flink boek, maar er staat geen woord te veel! Alle fases in het leven van Reve komen voorbij en worden uitvoerig en aardig objectief behandeld. Ontzettend boeiend zijn de kinder/tienerjaren van Reve, en de totstandkoming van Werther Nieland en De Avonden. Ook bevat 't een hoop ontzettend grappige passages, (ben gestopt met het in de trein te lezen omdat ik telkens zat te grinniken) die kenmerkend zijn voor Reve's excentrieke karakter. Ja, een mooie, waardige biografie.

Het is moeilijk om een kroniek als deze op waarde te schatten, omdat Maas zelf al aangeeft zijn keuze voor de term 'kroniek' te verantwoorden met het gedocumenteerde gehalte van het relaas. Onomwonden stelt hij in het voorwoord dat hij het als eerste echte biograaf het zich als een plicht stelt alles te bundelen, al het overgeleverde materiaal te verwerken, opdat het eenmaal op papier staat. Daarmee vrijwaart hij zich van meer intellectuele bezigheden zoals het duiden van een uiterst gecompliceerd persoon, of het schetsen van grote levenslijnen, karakterontwikkeling en het proces van 'worden wie je bent'. Het antwoord op de vraag of hij daarmee juist heeft gehandeld, is voor mij dubbelop.

Want enerzijds kan de lezer juist door het uitgebreide materiaal zelf een ontwikkeling in het karakter Reve ontwaren, en deze keuze lijkt wellicht geïnspireerd door het object zelf, die de letterkundige opvatting was toegedaan dat je zoiets als eenzaamheid in een roman moet beschrijven, in plaats van slechts kort te benoemen. Dat lijkt mij zeer gerechtvaardigd, en het slechte huwelijk met Hanny of de ontwikkeling van zijn homoseksualiteit wordt niet medegedeeld, maar aan de lezer voorgelegd. Dat is in meerdere opzichten zeer leerzaam, en zo zou iedere biografie van een belangrijk persoon moeten zijn. Een leven is immers meer dan een gebeurtenissensom, en een levensloop moet daarom worden gelezen worden als een narratief.

Aan de andere kant heeft Maas zich wellicht te veel laten leiden door zijn omvangrijke materiaal. Want waar ik net twee zaken noemde waarvan de ontwikkeling echt voelbaar is, is dat bij de relatie met Wimie juist het tegenovergestelde het geval. Nogal plotseling kwam aan het einde de 'desertie' van Wimie ter sprake. Sterker nog, hier moet die ingrijpende gebeurtenis wel worden medegedeeld, want anders hadden we het niet geloofd.

Het einde is sowieso bijzonder zwak. Waar Maas over andere zaken zo uitvoerig is, springen we hier spoorslags van een doorbraak (Brief vanuit Edinburgh) naar de miserabele toestand van Wimie's vertrek en de alinealange slotsom dat Reve in 1962 een grote puinhoop was. Dat vanaf '62 Reve's leven van uitersten aan elkaar hing, van literair en commercieel succes tot deliriums, is natuurlijk terecht gevonden en niet voor niets heet het tweede deel ook de rampjaren met aanhalingstekens, maar die grote tegenstelling had in het slot beter op elkaar ingespeeld moeten worden.