Il Desiderio di Essere come Tutti - Francesco Piccolo (2013)

Francesco Piccolo is misschien wel het meest bekend als schrijver van filmscripts. Zo werkte hij mee aan films als Caos calmo, Il caimano en Il capitale umano. Dit boek, bekroond met de Premio Strega, is een soort autobiografische vertelling omkaderd door de politieke ontwikkelingen in Italië vanaf de jaren '70. Centraal staat de relatie tussen de verteller en twee politici: Berlinguer, de leider van de communistische partij, en Berlusconi, diens tegenpool. Piccolo werkt de tegenstellingen filosofisch uit, en geeft daarbij diverse inzichten over de relatie tussen politieke idealen (vooral linkse, progressieve idealen) en de persoonlijke realiteit van alledag. Zijn eigen ontwikkeling hierin is boeiend om te volgen, hoewel naar het einde toe het politieke wel erg de overhand krijgt boven het biografische. Overigens is de politieke geschiedenis van Italië interessant genoeg. Hoe Piccolo het drama van de ontvoering van Moro, de leider van de sociaal-democraten, uitwerkt en duidt bijvoorbeeld. Andere voorvallen die in het boek voorbij komen zijn onder meer een cholera-epidemie en een gevangenisstraf van Sophia Loren, jawel. Literair is het niet volmaakt, zeker niet, en het laatste deel kent wat herhaling en laat het meer narratieve aspect teveel los, maar desondanks een erg fijn boek.

Bijzondere roman. Niet per se heel goed geschreven en inderdaad met de nodige manco's qua opbouw zoals eRCee al beschreef, maar als politieke bewustwordingsroman toch zeker geslaagd.

Het beschrijft in autobiografische stijl hoe de auteur van jongs af gespleten werd door heersende en gepolariseerde ideologieën, op een manier die ondanks de specifieke Italiaanse context toch als universeel kan gelden. Over de worsteling met de overtuiging om radicaal te moeten zijn, maar niet werkelijk gevolg daaraan kunnen of willen geven. Hij herkent zich in Berlinguer, die in het naoorlogse Italië op zoek ging naar het historische compromis tussen (radicaal) links en de christendemocraten, maar daar niet in slaagde. Piccolo graaft echter dieper, en verbindt dit aan psychologisch zelfbewustzijn. Het verlangen te zijn zoals iedereen refereert niet alleen aan dat individuele verlangen, maar ook aan de slogan van zelfgenoegzaam links in die tijd, dat in het politieke verraad door rechts (en de moord op politici die tot compromissen bereid waren) het eigen gelijk bevestigd zag. Maar wat is dat gelijk precies waard? Wat als die anderen niet zo heel erg anders zijn, en wat betekent het als je je vanaf de zijlijn ingraaft in je eigen gelijk, maar daarmee de andere helft van de bevolking eigenlijk net zozeer uitsluit als dat zij doen met kwetsbaren in de samenleving, en in de praktijk diegenen aan de macht laat? En wat als diegenen onmogelijk zijn om mee samen te werken?

Met deze invalshoek slaagt Piccolo er overigens ook in om boeiend licht te werpen op de Berlusconi-jaren met relevantie voor nu, door zich af te zetten tegen de veel te gemakzuchtige, zelfgenoegzame afkeer van diens levensstijl door progressief/links - in plaats van de inhoud aan te vallen of zelfs maar te proberen te begrijpen waarom mensen op hem stemden.

Piccolo's reflecties zijn interessant voor wie het lukt om zich door de Italiaanse politiek en vele beschouwende passages heen te worstelen. Dat is niet altijd gemakkelijk. Gelukkig geeft hij vooral in de eerste helft de lezer nog wel redelijk wat lucht door talrijke anekdotes (Sophia Loren in de gevangenis, het indrukmakende fluitconcert bij een partijcongres, ...). Al met al erg de moeite waard!