Notre-Dame de Paris - Victor Hugo (1831)

Notre-Dame de Paris is mijn favoriete boek en sowieso 1 van de meest prachtige dingen die ik in mijn jonge leven heb gezien/gehoord/gelezen, Hugo's beschrijvingen overstijgen bijna het menselijke bevattingsvermogen, de situtaties voelen zo echt aan en zijn zo beschreven dat je elk tafereeltje zowat kunt zien.

De personages zijn ook ongeëvenaard met name het personage van Claude Frollo, naar mijn mening is er nooit een fictief personage geweest dat beter uitgewerkt is dan hem, het verhaal is er een dat allesomvattend lijkt, zoveel emoties, zoveel schoonheid, zoveel diepgang...

Ik raad echt iedere liefhebber van literatuur of simpelweg iedereen die van schoonheid houdt aan om dit Meesterwerk te lezen, 5 sterren zonder twijfel.

Die beschrijvingen zijn mij een beetje te gedetailleerd. Dat men beschrijft hoe de Notre Dame eruit ziet, ok, maar van de onderste steen tot en met de bovenste gaat wat erg ver. En ook het uitzicht vanaf de torens tot en met kilometers in de omtrek vind ik ook wat overtrokken.
Ik vind het verhaal wel goed, maar het had allemaal wat minder gekund.

Het is dan ook niet voor niets dat uit sommige herdrukken een aantal passages (beschrijvingen) geschrapt zijn...

Ik ben geen voorstander van knippen in een bestaand werk, maar hierbij mag het wel.

Inderdaad, het maakt het boek leesbaar voor een groter publiek. En bovendien doet dat écht wel niets af aan het basisverhaal over de bultenaar...

Een indrukwekkend fresco van het leven in Parijs op het einde van de 15de eeuw! Het centrale punt is uiteraard de Notre-Damekathedraal, die staat voor een soort van eeuwige waarde, macht in de maatschappij. De koning is een kreng, de adel is corrupt, de clerus denkt alleen aan zichzelf, het gewone volk is van alles wat, maar toch zijn er een aantal figuren die eruit springen en die veel meer diepte krijgen. De beschrijving van hun emoties is soms wat pathetisch en opgeblazen. De Kerk komt er niet ongeschonden uit, maar van enige vorm van christelijk of ander godsgeloof vond ik geen spoor. Hugo is niet bang van wat overdrijving en ook waarschijnlijkheid is niet zijn prioriteit geweest bij het schrijven. En toch bleef ik lezen, geboeid tot het einde. Het is groot gezien, het beeld van de middeleeuwen is geloofwaardig, hij neemt de lezer au sérieux.
Ik moest maar eens iets meer van die man lezen. De Franse 19de eeuw is toch niet alleen Balzac, Stendhal en Flaubert, merk ik nu, al blijft mijn voorkeur vooralsnog bij hen liggen.

De klokken van de bombastische kathedraal op de Ile de la Cité galmen in Victor Hugo's meesterwerk. We zitten op de rand van een waterspuwer met de verbannen Quasimodo naast ons, en we kijken naar het vijftiende-eeuwse Parijs. We zien de bloedmooie Esmeralda en haar magische geitje Djali onder luid applaus dansen, de mysterieuze aartsdiaken Claude Frollo, de naieve Gringoire, koning Lodewijk XI (l'aragnée universelle) en het gepeupel van Parijs (de visverkopers, de prostituees, de boeren, etc) die naargeestig vertellen over het ontvoeren van kinderen door zigeuners.

Wat volgt is algemeen bekend, ook al kennen populaire (en uitstekende) verfilmingen zoals die van Disney, belangrijke verschillen met Hugo's verhaal. Het is zo'n gigantisch epos, verspreid over elf boeken, 59 hoofdstukken, maar het verveelt geen moment. Sommige passages moest ik herlezen omdat ze van zulke schoonheid en ontroering getuigen. Ja ook op het einde, j'ai tombé en poussière! 4,5*

Vlaamse nuchterheid: 'De Notre-Dame, waar vandaag een verwoestende brand uitbrak, verkeerde al lange tijd in slechte staat. Dat was niet voor het eerst. Begin 19de eeuw overwoog de gemeente de eeuwenoude kathedraal zelf te slopen. De ommekeer kwam met de publicatie van het beroemde boek De klokkenluider van de Notre-Dame' Privacy settings - demorgen.be

Mooi boek dat heel langzaam en taai begint. De hoofdstukken waar de auteur uiterst gedetailleerd de Notre-Dame en Parijs beschrijft , heb ik naar het einde toe wat sneller en minder geconcentreerd gelezen. Van het uiteindelijke verhaal heb ik wel genoten. Ik kende het verhaal enkel van de Disney film en ondanks de grote verschillen vind ik het wel dapper dat er toch wel wat uit het boek is genomen.

Uiteraard komt het boek uit 1831 dus is sommige taal wat oubollig en staat het vol met christelijke verwijzingen. Maar de vertaling die ik had was enorm prettig om te lezen. 4* omdat het fictieve verhaal mij enorm aansloeg. De esthetische hoofdstukken betreft de bouwkunst mochten er van mij wel uit.

Victor Hugo hield het midden tussen een classicus en een romanticus. Het centrale verhaal heeft wat van een grimmig sprookje. Tegelijk hanteert hij een breedvoerige, intellectuele stijl met citaten en verwijzingen naar de literatuur van de Klassieke Oudheid en z’n eigen Franse voorgangers.

In 1482 was de boekdrukkunst was al uitgevonden. Humanisme en vorstelijk absolutisme luidden een nieuw tijdperk in, maar deze historische roman wordt nog gedomineerd door de nasleep van de Middeleeuwen. Veel aandacht gaat naar de geschiedenis en de architectuur van Parijs. Het justitiepaleis en de beroemde kathedraal op het Île de la Cité zijn de pronkstukken, maar hij toont ook duistere steegjes en openbare executies. Alle lagen van de bevolking komen aan bod, van geestelijke en wereldlijke hoogwaardigheidsbekleders tot zigeuners, boeven en bedelaars.

Pierre Gringoire leidt de lezer het verhaal binnen. Zijn mysteriespel is een voorbeeld van syncretisme, want Onze-Lieve-Vrouw deelt de scène met Jupiter en vier allegorische figuren. Quasimodo is grotesk: op een theatrale manier lelijk. Hij wordt vergeleken met een cycloop, omdat z’n tweede oog bedekt is door een wrat. De schoonheid van Esmeralda contrasteert hiermee, maar zij wordt beschuldigd van hekserij en duivelskunsten. Phoebus is een bijnaam van de zonnegod Apollo; Frollo wordt geassocieerd met duisternis en schaduw. De aartsdiaken bestudeert de alchemie.

Hugo had een rijke woordenschat en gebruikte veel beeldspraak. Z'n beschrijving van een spin en een vlieg staat symbool voor de verhouding tussen beul en veroordeelde. Anankè was de Griekse godin van het noodlot. Een stryge is een fabeldier; half vrouw en half uil. Een brodequin was een foltertuig om iemands benen te verbrijzelen. Het is een hele kluif, maar zonder twijfel een van de hoogtepunten van de Franse literatuur.

Ergens op een derde van dit boek zit het hoofdstuk Ceci tuera cela (Dit zal dat doden, boek 5, hoofdstuk 2) en wat mij betreft het hoogtepunt van dit werk. 'Dit' slaat op de boekdrukkunst, 'dat' slaat op de architectuur. Hugo betoogt hier waarom de boekdrukkunst het einde betekent van de architectuur als hoogste vorm van kunst. Ooit was dat de manier om symbolen en beelden en verhalen te tonen aan de massa, met de boekdrukkunst kan dat op een andere manier. En Hugo zegt nog wel meer dingen hier. Wat mij betreft meet dit hoofdstuk zich met andere hoogtepunten als De Grootinquisiteur van Dostojevski of De Wet in Kafka's Der Process.

Dit hoofdstuk gaat dus niet over de personages, niet over een hoofdpersoon. Als die laatste er al is. In het Nederlands kennen we dit boek als "De Klokkenluider van...", in het Engelse taalgebied rept men over de gebochelde. Maar de eigenlijk titel is heel simpel Notre-Dame de Paris. Allicht is die kerk de hoofdpersoon, of breder de stad Parijs die in alle facetten langskomt. De adel, de geestelijken, het plebs, de gebouwen (pagina's beschrijvingen van de stad zijn prachtig om te lezen), de koning zelf nog ergens richting het einde. Hugo schetst een prachtig portret van de stad en laat daar zijn personages in los.

De personages die erin lopen zijn stuk voor stuk schitterend en worden met veel gevoel voor psychologie ontleed. Vooral Claude Frollo is een schitterend voorbeeld. Maar ook de overige personen worden mooi geportretteerd en Hugo wist me op momenten echt te raken. En dit is meer een ensembleboek, want een Quasimodo komt in echt maar 20% van het boek voor ofzo. Esmeralda, de broers Frollo, Phoebus, Gringoire: zij allen doen daar niet voor onder. Geinig hoe Disney in '96 sommige personages heeft aangepast. Vooral Phoebus is hier een leeghoofd die gewoon een jonge vrouw wil neuken, niets meer en niets minder. Dat was bij Disney wel anders.

Is dit boek perfect? Nou, dat ook weer niet. Het aanspreken van de lezer vind ik af en toe wat storend. En de pakweg laatste 150 pagina's zijn vooral plotontwikkeling. Soms ontroerend (zeker het laatste stuk) en altijd vermakelijk maar ook wat gewoontjes. 4,5*.